သတိအေၾကာင္း (ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာ-၂၃)
ေအာက္ေမ့ျခင္း အမွတ္ရျခင္း သေဘာသည္ သတိတရားတည္း။
ထုိ႔ေၾကာင့္ “ေအာက္ေမ့-သတိ”ဟု ဆုိခဲ့သည္။ ဤေအာက္ေမ့မူ၊ အမွတ္ရမူသည္ အလြန္မ်ားျပား၏။ ေရွးကကုသုိလ္ေကာင္းမူ တစ္ခုခု ျပဳခဲ့၏။ ယခု ထုိကုသိုလ္ကို ျပန္၍ အမွတ္ရ၏။
တရားစကား ေျပာေဟာေနသည့္အခါ၊ ဆံုးမၾသ၀ါဒ ေပးေနသည့္အခါ မွတ္မိနားလည္ေအာင္ သတိထား၍ နားေထာင္၏။ ကမၼ႒ာန္းႏွလံုးသြင္းသည့္အခါ အာရုံေပ်ာက္မသြားေအာင္ စူးစူးစိုက္စုိက္ႏွင့္ ႏွလံုးသြင္း၏။
နက္ျဖန္ျပဳရမည့္ ကုသိုလ္၊ သို႔မဟုတ္ ေနာက္အေတာ္ၾကာမွ ျပဳရမည့္ ကုသိုလ္ကို ၾကိဳတင္၍ အမွတ္ရ၏။ မိမိေဆာက္တည္အပ္ေသာ သီလသိကၡာပုဒ္မ်ား မက်ိဳးမေပါက္ရေအာင္ သတိထား၏။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ မာန္မာန စသည္မျဖစ္ရေအာင္ သတိထား၏။ ဆရာသမား၏ အဆံုးအမကို သတိရ၏။
ဤသို႔ စသည္ျဖင့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမူဆုိင္ရာ ကိစၥစုကို အမွတ္ရေနျခင္းသာ သတိအစစ္ျဖစ္၏။ ဤသတိအစစ္ကို “အပၸမာဒ = မေမ့မေလ်ာ့ျခင္း”ဟုလည္းေခၚ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘုန္းၾကီးမ်ား သီလေပးသည့္အခါ “အပၸမာေဒန သမၸာေဒထ = မေမ့မေလ်ာ့ေသာ သတိတရားျဖင့္ ကုသိုလ္ကိစၥတုိ႔ကို ျပည့္စံုၾကေစေလာ့”ဟု တုိက္တြန္းရုိး ရွိၾကေပသည္။
ဘုရားရွင္လည္း “သတိဥၥခြာဟံ ဘိကၡေ၀ သဗၺတၳိကံ ၀ဒါမိ = ဘိကၡဳတုိ႔၊ သတိကို အရာရာ၌ လိုလားထုိက္၏”ဟု ေဟာေတာ္မူသည္။
[သဒၶါစသည္မွာ လြန္ေနတတ္ေသာ္လည္း သတိကား လြန္သြားသည္ဟူ၍ မရွိ။ ေနရာတုိင္းမွာ သတိပါေစရမည္ဟု ေဟာေတာ္မူလိုရင္း ျဖစ္သည္။] ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူခါနီး၌လည္း “အပၸမာေဒန သမၸာေဒထ”ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။
"သတိအတု"
ေဆြမ်ိဳးကို ေအာက္ေမ့မူ၊ သမီးခင္ပြန္းခ်င္း ကြဲကြာေနသည့္အခါ ေအာက္ေမ့မူ၊ သူငယ္ခ်င္း ခ်ိန္းခ်က္ထာသည္ကို အမွတ္ရမူ၊ မိမိအား ဂရုစိုက္ အေရးပါလုိက္သည္ကို အမွတ္ရမူ၊ ဤသို႔ စသည္ျဖင့္ တဏွာေပမဆုိင္ရာ အမွတ္ရမူမ်ား ရွိ၏။
ထုိ႔ျပင္ မိမိအား ႏွိပ္စက္ဖူးသူကို လက္စားေခ်ရန္ အမွတ္ရ ေနမူ၊ သတ္ခ်ိတ္ ျဖတ္ခ်ိန္ကို အမွတ္ရေနမူ၊ သြားလာရာ၌ ေဘးရန္အႏၱရာယ္ကို သတိထားမူ၊ ဤသို႔ စသည္ျဖင့္ ေဒါသ ေဒါမနႆဆုိင္ရာ အမွတ္ရမူမ်ားလည္း ရွိေသး၏။
ထုိအမွတ္ရမူမ်ား၌ သတိအစစ္ မဟုတ္ပါေခ်။ ေနာက္ျပမည့္ အမွတ္အသားေကာင္းေသာ သညာသေဘာ၊ စဥ္းစားၾကံစည္တတ္ေသာ ၀ိတတ္သေဘာသာ ျဖစ္သည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ “ေအာက္ေမ့-သတိ”ဟု ဆုိခဲ့သည္။ ဤေအာက္ေမ့မူ၊ အမွတ္ရမူသည္ အလြန္မ်ားျပား၏။ ေရွးကကုသုိလ္ေကာင္းမူ တစ္ခုခု ျပဳခဲ့၏။ ယခု ထုိကုသိုလ္ကို ျပန္၍ အမွတ္ရ၏။
တရားစကား ေျပာေဟာေနသည့္အခါ၊ ဆံုးမၾသ၀ါဒ ေပးေနသည့္အခါ မွတ္မိနားလည္ေအာင္ သတိထား၍ နားေထာင္၏။ ကမၼ႒ာန္းႏွလံုးသြင္းသည့္အခါ အာရုံေပ်ာက္မသြားေအာင္ စူးစူးစိုက္စုိက္ႏွင့္ ႏွလံုးသြင္း၏။
နက္ျဖန္ျပဳရမည့္ ကုသိုလ္၊ သို႔မဟုတ္ ေနာက္အေတာ္ၾကာမွ ျပဳရမည့္ ကုသိုလ္ကို ၾကိဳတင္၍ အမွတ္ရ၏။ မိမိေဆာက္တည္အပ္ေသာ သီလသိကၡာပုဒ္မ်ား မက်ိဳးမေပါက္ရေအာင္ သတိထား၏။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ မာန္မာန စသည္မျဖစ္ရေအာင္ သတိထား၏။ ဆရာသမား၏ အဆံုးအမကို သတိရ၏။
ဤသို႔ စသည္ျဖင့္ ကုသိုလ္ေကာင္းမူဆုိင္ရာ ကိစၥစုကို အမွတ္ရေနျခင္းသာ သတိအစစ္ျဖစ္၏။ ဤသတိအစစ္ကို “အပၸမာဒ = မေမ့မေလ်ာ့ျခင္း”ဟုလည္းေခၚ၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘုန္းၾကီးမ်ား သီလေပးသည့္အခါ “အပၸမာေဒန သမၸာေဒထ = မေမ့မေလ်ာ့ေသာ သတိတရားျဖင့္ ကုသိုလ္ကိစၥတုိ႔ကို ျပည့္စံုၾကေစေလာ့”ဟု တုိက္တြန္းရုိး ရွိၾကေပသည္။
ဘုရားရွင္လည္း “သတိဥၥခြာဟံ ဘိကၡေ၀ သဗၺတၳိကံ ၀ဒါမိ = ဘိကၡဳတုိ႔၊ သတိကို အရာရာ၌ လိုလားထုိက္၏”ဟု ေဟာေတာ္မူသည္။
[သဒၶါစသည္မွာ လြန္ေနတတ္ေသာ္လည္း သတိကား လြန္သြားသည္ဟူ၍ မရွိ။ ေနရာတုိင္းမွာ သတိပါေစရမည္ဟု ေဟာေတာ္မူလိုရင္း ျဖစ္သည္။] ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူခါနီး၌လည္း “အပၸမာေဒန သမၸာေဒထ”ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။
"သတိအတု"
ေဆြမ်ိဳးကို ေအာက္ေမ့မူ၊ သမီးခင္ပြန္းခ်င္း ကြဲကြာေနသည့္အခါ ေအာက္ေမ့မူ၊ သူငယ္ခ်င္း ခ်ိန္းခ်က္ထာသည္ကို အမွတ္ရမူ၊ မိမိအား ဂရုစိုက္ အေရးပါလုိက္သည္ကို အမွတ္ရမူ၊ ဤသို႔ စသည္ျဖင့္ တဏွာေပမဆုိင္ရာ အမွတ္ရမူမ်ား ရွိ၏။
ထုိ႔ျပင္ မိမိအား ႏွိပ္စက္ဖူးသူကို လက္စားေခ်ရန္ အမွတ္ရ ေနမူ၊ သတ္ခ်ိတ္ ျဖတ္ခ်ိန္ကို အမွတ္ရေနမူ၊ သြားလာရာ၌ ေဘးရန္အႏၱရာယ္ကို သတိထားမူ၊ ဤသို႔ စသည္ျဖင့္ ေဒါသ ေဒါမနႆဆုိင္ရာ အမွတ္ရမူမ်ားလည္း ရွိေသး၏။
ထုိအမွတ္ရမူမ်ား၌ သတိအစစ္ မဟုတ္ပါေခ်။ ေနာက္ျပမည့္ အမွတ္အသားေကာင္းေသာ သညာသေဘာ၊ စဥ္းစားၾကံစည္တတ္ေသာ ၀ိတတ္သေဘာသာ ျဖစ္သည္။
အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ ကိုယ္က်င့္အဘိဓမၼာစာအုပ္မွ ထုတ္ႏူတ္ေဖာ္ျပေပးထားပါသည္။
No comments:
Post a Comment